Vietnam project
“Het gemis aan een adekwate omgeving heeft Roland Van den Berghe er in ieder geval toe aangezet voor zijn kunst een eigen omgeving te vinden. De kunstenaar creëerde met zijn participatie-projecten een eigen 'plek' én ongewild een eigen 'publiek'. Een tekenend voorbeeld hiervan is het zogeheten Vietnamproject, dat plaats vond en verwerkelijkt werd d.w.z. tot concrete werken leidde in 1979-80. Op de foto is een man te zien temidden van puinhopen. Van den Berghe zegt er zelf het volgende over in een interview, dat ik hem in 1985 afnam:
Dit is de directeur van het Bach Mai-ziekenhuis in Hanoi, waar de kerstbombardementen in 1972 zijn geweest. Twee keer achter elkaar is dit ziekenhuis platgebombardeerd, op Kerstnacht. Ik heb die man ontmoet en de filmpjes gezien die de dokters hebben gemaakt tijdens de bombardementen, van het instorten van het gebouw, en zieken en zieken- huisbedden die naar beneden schoven en gleden. (...) Hier is iets ongelofelijks (...) gebeurd. Ik was met een negental Nederlanders in Vietnam. Na de Chinese invasie in Vietnam moesten die mensen van het Medisch Comité en Comité Twee daar gaan kijken hoeveel er beschadigd was van het materiaal dat zij aan Vietnam hadden geleverd, röntgenapparaten en dergelijke. De reis duurde drie weken en al die tijd hebben die mensen tegen mij als een leugenaar aangekeken die op krukken liep maar in feite niets aan zijn been had. De Vietnamese mensen hielpen mij de bus uit, hielpen mij de trap op, en zo verder. Maar op de dag dat wij een bezoek brachten aan het Bach Mai-ziekenhuis, hebben een aantal mensen uit dat reisgezelschap besloten om de krukken die ik had meegenomen naar Vietnam, te overhandigen aan de directeur van het Bach Mai-ziekenhuis als symbool van solidariteit of medegevoel met dat drama in Hanoi. Dit was door mij niet geregisseerd, maar is als het ware ontstaan uit die drie weken 'leugen' van mij.
Bladzijde schetsboek, kruk Vietnamproject, 1979-1980.
Foto's kruk in Vietnam, 1979-1980. Fotograaf Roland Van den Berghe.
Zij wilden die leugenachtige prestatie als het ware uitwissen, sublimeren, en hebben de krukken als collectief overhandigd aan de directeur van het ziekenhuis. De kunstenaar had zijn verantwoordelijkheidsgevoel op zich genomen als een individu. Gewone mensen, die normaal nooit met kunst bezig zijn, nooit naar musea gaan (...) zijn na drie weken gevoelig geworden voor dit soort handelen, en gaan daarin participeren, méér nog, nemen de macht van de kunstenaar over zijn handelen over en stellen een daad die ikzelf nooit zou doen. Ik zou zelf nooit krukken overhandigen aan de directeur van een ziekenhuis, dat is al diplomatie, die ikzelf dan een leugen (in de zin van 'kunstmatigheid', JL) noem. Hier zie je dus het proces veranderen, van die enkeling die op krukken loopt, iets doet dat wordt opgenomen door negen Nederlanders, en die geven zo'n kruk met heel hun hart en met tranen in hun ogen aan de directeur van het ziekenhuis. En daar spreken ze nog over. En ik ook. Dus hier zie je dat het handelen van de kunstenaar een heel gezonde functie heeft in de maatschappij!
Het voorbeeld geeft heel duidelijk aan, dat de participanten aan het project met beeld- en symbool- vorming bezig zijn, waarvan de vorm hun 'eigen' zaak is, en niet 'vóórgedaan' door de kunstenaar. In bepaalde zin wordt deze laatste door de participanten 'voor het blok gezet': hij is niet langer de alleenzaligmakende 'vormgever' van het kunstwerk, maar er ontstaat een onderlinge afhankelijkheid: nooit zou er dit gebeurd zijn, wanneer Van den Berghe de krukken niet meegenomen had en er niet in de ogen van zijn reisgenoten zo valselijk gebruik van had gemaakt. Provocerenderwijs bracht hij daardoor deze actie teweeg.”
Uit: Roland Van den Berghe. Abatur - het in zichzelf besloten oog, door Jean Leering in Arte Factum, Tijdschrift voor hedendaagse kunst in Europa juni-juli-augustus, Antwerpen, 1992.
Uitnodiging To exchange remininscences of those days with a friend, Vrije Universiteit Brussel, 1990.
Tijdslijn
1976-1978
Ontwikkeling van de Kruk.
1979 December - 1980 Januari
Roland gaat op reis naar Vietnam met een groep Nederlanders.
1979
Publicatie kruk in Phoenix or Eagle, Which? Deel hebben, parallel aan de lezingencyclus Techniek, Bewapening en Veiligheid, Studium Generale, T.H. Technische Hogeschool Eindhoven.
1980
36 Crutches, Bach Mai Hospitaal, Hanoi.
1980
Solotentoonstelling Day Khong Phai La Mot Ham Anh, Studio Show, Amsterdam.
1984
Solotentoonstelling Other Wargames, The Pentonville Gallery, London.
1990
Solotentoonstelling To exchange remininscences of those days with a friend, Vrije Universiteit Brussel.
1990
Day Khong Phai La Mot Ham Anh, Galerie d'Eendt, Lineart, Internationale Kunstbeurs Gent.
1997
Avodah Shebalayv, Kibbutz Yizrael, Gilboa.
2000
Service of the heart, noname galerie, Internationale Fotobiënnale Rotterdam.
Foto's kruk in Vietnam, 1979-1980. Fotograaf Roland Van den Berghe.